De vraag naar zonnepanelen, warmtepompen en isolatie is flink teruggelopen, en ook de uitrol van warmtenetten in de bestaande bouw wil niet vlotten. Dat blijkt uit de kwartaalcijfers die de brancheverenigingen NVDE, Holland Solar, Vereniging Warmtepompen, Vereniging van Isolatiebedrijven VENIN en Stichting Warmtenetwerk hebben verzameld (zie afbeelding onder). Na jaren van flinke voortgang in de covid-pandemie en de energiecrisis stokt de verduurzaming van woningen.
Elk van die sectoren kampt met eigen uitdagingen: de vleermuis voor isolatie; terugleverkosten en het wel-niet-wel afschaffen van de salderingsreling voor zonnepanelen; netcongestie; de streep door de aangekondigde hybride warmtepomp-normering en het aanpassen van de subsidiebedragen voor warmtepompen; en de betaalbaarheid voor warmtenetten in combinatie met de voortdurende discussie over de nieuwe warmtewet.
De gemeenschappelijk deler is volgens de organisaties het zwalkend overheidsbeleid. En dat terwijl de klimaatdoelen uit zicht verdwijnen volgens de jaarlijkse Klimaat- en Energieverkenning die minister Sophie Hermans (Klimaat en Groene Groei, VVD) vorige week naar de Tweede Kamer stuurde. De energietransitie moet dus juist vaart houden, stellen de organisaties.
Ondernemers in de sectoren vrezen voor baanverliezen en soms zelfs faillissement, zo blijkt uit een inventarisatie onder de leden van de verschillende brancheverenigingen (zie afbeelding onder). Daarnaast heeft de NVDE ook informatie verzameld bij andere partijen, waaronder het interim- en recruitmentbureau kWh People en banenplatform Greenjobs om een compleet beeld te schetsen van de situatie.
De cijfers voor de Arbeidsmonitor laten sinds een jaar een daling zien. “Je ziet nu in verschillende markten dat men daar aarzelt”, zegt Willems van kWh People. Greenjobs heeft het aantal vacatures op het eigen platform met 20% tot 25% zien afnemen. Willems merkt wel op dat er ook sectoren zijn waar nog wel vacatures zijn, zoals die van thuisbatterijen en infra. Ook overheden, zoals gemeenten, hebben nog behoefte aan mensen. De NVDE zelf noemt de netbeheerders en de techniek als sectoren waar de vraag onverminderd groot is. Netbeheerders prijken onverminderd aan de top van de Arbeidsmonitor qua aantal vacatures, hoewel ook daar een lichte terugloop is te zien, bijvoorbeeld bij Alliander, Enexis en Stedin.
“De vraag is heel stevig ingezakt en dat heeft logischerwijs gevolgen voor de werkgelegenheid en het voortbestaan van bedrijven”, zegt NVDE-voorzitter Olof van der Gaag. In de zonnepaneelsector zijn dit jaar al zo’n zeventig bedrijven failliet gegaan, zo staat in het rapport. Begin dit jaar viel ook het doek voor warmtebedrijf GroeneWarmte, dat overigens deels doorging als Feniks. “De crux voor ons is dat we willen aanzetten tot actie en snelle actie. Voor je het weet zijn de mensen weg, en het is maar de vraag of je ze later weer terug kan krijgen,” zegt Van der Gaag.
D66-Kamerlid Ilana Rooderkerk stelde het verdwijnen van arbeidskrachten uit de sector voor woningverduurzaming aan de kaak in een debat met minister Hermans over de afschaffing van de salderingsregeling vorige week. Zij vroeg of het kabinet er alles aan wilde doen om de mensen die het afgelopen jaar hun baan kwijtraakten in de zonnepaneelsector wel te behouden voor de energietransitie.
Hermans antwoordde per brief dat branchevereniging Techniek Nederland inschat dat de terugloop in interesse in de zonnepanelensector tijdelijk is. Techniek Nederland stelde in een reactie rond datzelfde debat dat heel jammer is dat bedrijven verdwijnen, en voorzitter Doekle Terpstra vroeg zich na de presentatie van de KEV af hoe de klimaatminister “groene krimp” wilde gaan ombuigen naar “groene groei”. Hermans schreef in de brief ook dat er geld is in de subsidieregeling praktijkleren voor praktijkleerplaatsen in de klimaatsector vanuit het Klimaatfonds. Dat gaat om nu €7 mln, en een reservering voor later van €15 mln.
De NVDE noemt ook oplossingen om de mensen te behouden voor de verduurzamingssector. Zo stelt de vereniging voor om in plaats van de energiebelasting op aardgas te verlagen de woningen van huishoudens in energiearmoede te verduurzamen. Ook zou geld uit emissiehandelssysteem ETS2, dat de uitstoot van onder andere de gebouwde omgeving gaat belasten, ingezet moeten worden voor verduurzaming van woningen. De innovatieve “eDNA”-oplossing om vleermuizen op te sporen moet snel ingevoerd worden, om de isolatiesector vlot te trekken. Eigen verbruik van zonnestroom zou gestimuleerd moeten worden, om zo zonnepanelen aantrekkelijk te maken, er moet langjarig zekerheid zijn over subsidiepot ISDE en de doorlooptijden van energieprojecten en infrastructuur moeten korter.