Op het meetpunt begin juli lag het totale aantal vacatures dat kWh People telde alweer bijna tweehonderd hoger dan op het voorgaande meetpunt een kwartaal eerder. Dat is het vijfde record op rij dat wordt doorbroken, en het achtste kwartaalmeetpunt dat een stijging laat zien ten opzichte van het kwartaal ervoor. Kortom: de markt is al twee jaar aan een ongekende opmars bezig.
Ontwikkeling aantal vacatures
Het aantal vacatures wordt per einde kwartaal genoemd. Voorheen werd dat aan de hand van het kwartaal vermeld, nu is gekozen om de peilmaand te noemen (die volgt op het einde van het kwartaal). Het gaat om dezelfde cijfers. De nieuwe bedrijven zijn zo in de cijfers verwerkt dat er geen vertekening ten opzichte van eerdere kwartalen is ontstaan.
Warmte groeimarkt
Dat merken ook Koen Willems en zijn collega's: “De mobiliteit is weer toegenomen op de arbeidsmarkt.” Dat bleek ook uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek eerder deze week. In de coronaperiode en daarna zag Willems dat mensen juist honkvaster waren, maar dat is nu voorbij. Ook ziet hij beloningen toenemen in deze krappe markt:
Mensen stappen over als ze er beter van worden. Bedrijven houden hun eigen bandbreedte aan voor salarissen, maar het resultaat na onderhandelingen is vaak aan de bovenkant.
Hij merkt een lichte verschuiving van zonneprojecten naar warmteprojecten. Dat gaat dan over de volle breedte van warmteprojecten: warmtenetten, warmtepompen evenals het bijkomende beleid en omgevingsmanagement. Willems: “Warmte is een groeimarkt. Het is altijd een vrij kleine markt geweest, maar daar komt nu een enorme groei aan.”
De arbeidsmarktkrapte baart de overheid en bedrijven zorgen. Een groeiend aantal vacatures is een probleem als er niet de mensen zijn om het op te lossen. In een brief over de overheidsplannen rondom arbeidsmarktkrapte in de energietransitie en ICT schrijven ministers Micky Adriaansens (Economische Zaken, VVD) en Rob Jetten (Klimaat en Energie, D66) - tot driemaal toe - dat er geen quick fixes zijn. In een notendop: het aantal mensen in technische sectoren neemt af door de vergrijzing, terwijl de instroom niet voldoende is om dat op te vangen.
Taak voor bedrijven
De bewindslieden schrijven dat er een taak voor de bedrijven ligt. De eerste verantwoordelijkheid voor het oplossen van arbeidsmarktkrapte ligt bij werkgevers, schrijven zij. Het is aan de werkgever om ervoor te zorgen dat een man, vrouw, persoon met migratie-achtergrond of een voormalige uitkeringsgerechtigde bij het bedrijf wil werken en zich zo thuis voelt dat die daar ook wil blijven werken:
Goed werkgeverschap vraagt ook om meer inclusieve en flexibelere werkomgevingen, meer kansen voor opleiding en ontwikkeling en marktconforme beloning.
En voor wie niet wil wachten op een cultuurverandering, maar morgen al aan de slag wil, hebben de bewindslieden ook een opdracht: Veel meer bedrijven dienen aan te sluiten bij samenwerkingsverbanden met het onderwijs. Dat moet ervoor zorgen dat onderwijs en praktijk beter op elkaar aansluiten, en dat er in de bedrijven een “actieve leercultuur” ontstaat. Want, schrijven de bewindslieden: er is niet alleen een tekort aan mensen, de beschikbare mensen hebben lang niet altijd de juiste kennis en vaardigheden om de vacatures te vervullen.
Maar goede opleidingen kunnen alleen maar bestaan als het beleid van de overheid helder is, schreef onderzoeksbureau CE Delft eerder deze maand in een rapport over een model waarmee kan worden uitgezocht welke arbeidskrachten voor welk deel van energietransitieprojecten nodig zijn. Als de overheid een duidelijke lijn uitzet, kunnen onderwijsinstellingen en bedrijven daar hun programma's op aanpassen en zorgen dat de kennis en vaardigheden worden toegesneden op de sectoren die van belang zijn voor de energietransitie.
Knelpunten
In hun brief noemden de twee bewindslieden ook het onderwijs en het beleid als knelpunt. Zij zagen er drie. Het eerste knelpunt is het onderwijs. Er zijn te weinig vakdocenten, het onderwijs sluit niet of pas laat aan bij de praktijk en het beroep kent een saai of zelfs negatief imago. Het tweede knelpunt is de zij-instroom, waar mensen kampen met tijdelijk inkomensverlies en weinig mogelijkheden om in de praktijk te leren op het werk (een gebrek aan een “actieve leercultuur”, aldus de brief). Bij beide knelpunten is er ook speciale aandacht voor vrouwen en jongeren met een migratie-achtergrond: deze stappen minder in de sector, en als zij dat dan toch doen, stappen ze er ook weer sneller uit. De brief veronderstelt dat dat het gevolg is van de cultuur in de sector, onbewuste vooroordelen en dat vrouwen zich onprettig voelen op een door mannen gedomineerde werkvloer.
Een derde knelpunt zit in het beleid zelf. Dat is versnipperd over programma's en pilots, die lang niet altijd op elkaar aansluiten, en waar mensen de weg niet in weten te vinden. Ook sluiten bijvoorbeeld de RES-regio's, waarin de energiestrategie wordt uitgewerkt, niet aan op de arbeidsmarktregio's, waar wordt gekeken hoe onderwijs en arbeidsmarkt het best kunnen worden gestimuleerd.
Ministers Adriaansen en Jetten zien een belangrijke rol voor werkgevers in het oplossen van de arbeidsmarktkrapte. Onderzoeksbureau CE Delft stelt dat een helder overheidsbeleid rondom de energietransitie belangrijk is om mensen met de juiste vaardigheden en kennis voor het benodigde werk op te leiden.
Foto: Matthew Hamilton/Unsplash
De brief van de bewindslieden schetst de problematiek, maar komt nog niet met oplossingen. Die komen in het najaar. Vooralsnog zijn er eerst drie oplossingsrichtingen die worden onderzocht: hoe de instroom in het onderwijs te verhogen, hoe de zij-instroom te vergroten en hoe de versnippering in het beleid op te lossen. Een groot aantal antwoorden is al bekend: rolmodellen, betere aansluiting van praktijk op het onderwijs en een cultuurverandering bij bedrijven. Maar makkelijk gaan die zaken niet.
Aantal vacatures kan afwijken
Een belangrijke kanttekening bij het turven voor deze Arbeidsmonitor is dat het aantal vacatures niet een-op-een gelijk hoeft te zijn aan het aantal personeelsleden dat bedrijven zoeken. Sommige vacatures worden één keer gepubliceerd, terwijl er misschien wel tien medewerkers nodig zijn met hetzelfde profiel. De vraag is mogelijk dus groter dan in deze cijfers is terug te zien.
04 augustus 2022
